Jacek Kaczmarski - Wieszanie Zdrajców [tekst, tłumaczenie i interpretacja piosenki]

Jeden z wielu utworów Jacka Kaczmarskiego nawiązujących do okresu rozbiorów Rzeczypospolitej. Inspirację stanowił obraz Wieszanie zdrajców Jana Piotra Norblina, namalowany w 1794 roku.

Podczas insurekcji kościuszkowskiej (1794) Sąd Najwyższy Kryminalny skazał przywódców konfederacji targowickiej oraz inne osoby posądzane o zdradę narodową na karę śmierci przez powieszenie. Część wyroków wykonano w sposób dosłowny, natomiast najważniejszych targowiczan - Stanisława Szczęsnego Potockiego, Franciszka Ksawerego Branickiego i Seweryna Rzewuskiego – powieszono in effigie (łac. w obrazie) w dniu 29 września, co upamiętnił Norblin.

W odróżnieniu od malarza, Kaczmarski wydaje się nawiązywać raczej do faktycznych wyroków śmierci (Zawisł - Tańczy przez minutę / Życie w nim ugrzęzło twardo / Jeszcze w pętli kopie butem). Słowa Nie dla żartu biskupowi / Postawili szubienicę mogą odnosić się do stracenia biskupa inflanckiego Józefa Kazimierza Kossakowskiego (powieszony 9 maja 1794) lub biskupa wileńskiego Ignacego Massalskiego (powieszony 28 czerwca 1794).

Mimo inspiracji insurekcją kościuszkowską, tekst Wieszania zdrajców nie nawiązuje w bezpośredni sposób do wydarzeń 1794 roku. Tym samym utwór może zostać odczytany jako uniwersalny komentarz do podobnych zajść, które miały miejsce w różnych punktach historii. Przykładowo, wers Dla nas też już kręcą sznury wydaje się wiązać ze słowami, które Georges Danton wypowiedział w kontekście rewolucji francuskiej: Rewolucja, jak Saturn, pożera własne dzieci.