Neil Young porusza tutaj problem uzależnienia narkotykowego, z którym zmagało się wówczas wiele osób z branży muzycznej – często ze skutkiem śmiertelnym. Artysta nie wyraża gniewu względem narkomanów, okazując im zamiast tego współczucie. Pragnie okazać im pomoc, zanim znikną jak „zachodzące słońce”, „ponieważ ich kocha”.
Young odczuwa ból związany ze świadomością, że tak wielu spośród narkomanów „nie rozumie” krzywdy, jaką wyrządzają sobie samym. Zbyt wiele razy był już świadkiem tego, jak „igła zabierała kolejnego człowieka”.
Chociaż piosenka niesie uniwersalny przekaz, Young najprawdopodobniej napisał ją, myśląc o konkretnej osobie - Dannym Whittenie, gitarzyście współtworzącym grupę Crazy Horse. Young próbował pomóc Whittenowi w wydostaniu się z nałogu, ale bezskutecznie. W listopadzie 1972 roku, niecały rok po wydaniu „The Needle and the Damage Done”, muzyk zmarł na skutek zmieszania valium i alkoholu, za pomocą którego usiłował zwalczyć głód heroiny. Miał dwadzieścia dziewięć lat.
Zaledwie kilka miesięcy później, w czerwcu 1973 roku, podobny los spotkał Bruce’a Berry’ego, roadiego współpracującego z Youngiem. Oba zgony wpłynęły na kształt późniejszej płyty „Tonight's the Night”. Ostrzeżenie, zawarte w tekście „The Needle and the Damage Done”, nie zdążyło odmienić losu tych młodych ludzi.
We wkładce do wydanej w 1977 roku składanki „Decede” zawarty jest komentarz Neila Younga: „Nie jestem kaznodzieją, ale narkotyki zabiły wielu wspaniałych ludzi”.
